Informed consent bij GBS, een paar overwegingen.
Op 35 weken zwangerschap wordt er in België systematisch gescreend op GBS. Dat wil zeggen dat er een wissertje genomen wordt rondom vagina en aars. Hierop wordt een kweek gezet om te zien of er streptococcen aanwezig zijn. Streptococcen zijn bacteriën die ernstige infecties kunnen veroorzaken bij moeder en kind. Wanneer een moeder positief screent, wordt er in het ziekenhuis standaard antibiotica gegeven bij de geboorte.
In de omringende landen wordt niet systematisch gescreend, maar krijgen enkel vrouwen met een verhoogd risico tijdens de arbeid antibiotica. Dit verhoogd risico kan zijn:
- Langdurig gebroken vliezen (>24 uur)
- Koorts tijdens de arbeid
- Herhaaldelijke blaasinfecties tijdens de zwangerschap veroorzaakt door streptococcen
- Een vorig kind gehad dat de infectie heeft doorgemaakt in de eerste dagen na de geboorte
Zoals bij elke interventie en behandeling zijn aan een beleid voor- en nadelen. Belangrijk is dat je als vrouw/koppel goede info krijgt en zelf beslissingen kan maken over het al dan niet meegaan in een interventie of behandeling.
De meningen over het al dan niet zeggenschap van vrouwen/koppels bij een bepaalde screening/behandeling zijn verdeeld.
- GBS is een hype die sterk in vraag kan gesteld worden. Vanuit angst voor een infectie en het gevolg daarvan, het aangeklaagd worden van de zorgverlener door de ouders, wordt er massaal antibiotica toegediend bij de geboorte.
- Ondertussen wordt er niet gekeken naar mogelijke simpele, goedkope oplossingen die hetzelfde effect kunnen bereiken. De vrouw wordt hierover echter niet geïnformeerd en ze krijgt enkel de eenzijdige visie te horen over het toedienen van antibiotica.
- Ze krijgt geen informatie over de twijfelachtigheid van de screening, het onnodig behandelen van vrouwen die nooit zelf de infectie zouden krijgen of doorgeven.
- Ze krijgt geen informatie over de mogelijke langdurige gevolgen van antibiotica gebruik voor moeder en kind rondom de geboorte.
- Een vrouw kan ook een ernstige reactie doen op antibiotica en daardoor overlijden of blijvende gevolgen hebben. Ook het kind loopt dan gevaar. Een anafylactische shock is een realiteit.
- Het geven van antibiotica tijdens de arbeid kan ook gevolgen hebben op korte en lange termijn
Wat zijn de nevenwerkingen?
- Wat de screening betreft: die is helemaal niet betrouwbaar omdat de situatie na een paar weken totaal veranderd kan zijn. De vagina van een vrouw ondergaat in de uren voor een ongestoorde geboorte nog belangrijke veranderingen die de kans op besmetting met GBS nog verkleinen. Ook bij aanwezigheid van streptokokken is de kans op infectie klein en kan nog veel meer verkleind worden wanneer een aantal routinezaken bij zwangerschap en geboorte herbekeken worden.
- Een negatief resultaat geeft een vals gevoel van veiligheid, een positief resultaat creëert veel angst bij de vrouw en de mensen die haar begeleiden rondom de geboorte:
- Stress voor de vrouw in de zwangerschap
- Vrouw komt veel te snel binnen op verloskamer, waardoor er veel meer kans is op onnodige interventies: slechte diagnose van een actieve arbeid, waardoor snel diagnose niet vorderende arbeid, stimulatie, meer behoefte aan medicamenteuze pijnstilling, stress bij moeder en kind, medische verlossing met getraumatiseerde moeder en kind.
- Angst bij kinderartsen en vroedvrouwen waardoor meer kans op scheiding van moeder en kind na de geboorte.
- Wat het toedienen van antibiotica betreft: Op dit moment krijgt in ons land al 40%!!! Van de vrouwen antibiotica tijdens de arbeid! Het grootste gedeelte hiervan zijn gezonde vrouwen en kinderen.
- Het belemmert de moeder in haar bewegingsvrijheid, waardoor de kans op medische interventies weer snel vergroot, met elk weer hun nevenwerkingen op de geboorte en de gezondheid op fysisch en psychisch vlak van moeder en kind.
- Het veroorzaakt grondige wijzigingen in het koloniseren van het kind met gezonde flora met als gevolg meer kans op slechte ontwikkeling van het immuunsysteem, darmproblemen, astma en allergieën
- Bij de moeder heeft het ook invloed op haar afweersysteem, haar immuunsysteem, waardoor onder andere de kans op een schimmelinfectie sterk vergroot. Borstvoeding kan daardoor in gevaar komen waardoor ze vroegtijdig gestopt wordt, wat zowel voor moeder als kind weer verstrekkende gevolgen kan hebben op verschillende vlakken.
- Het vergroot de kans op antibiotica resistentie en het ontwikkelen van E.Colli infecties, wat dodelijker is dan GBS
- Wereldwijd zorgt het toedienen van antibiotica als profylaxe een stijging van de resistentie van bacteriën tegen antibiotica waardoor mensen die een echte infectie doormaken steeds moeilijker kunnen behandeld worden.
- Je zou 10.000 moeders en baby’s een behandeling moeten laten ondergaan met de schadelijke effecten van IV antibiotica om het leven van 3 voldragen baby’s te redden. Ondertussen zullen 0-4 moeders een anafylactische shock krijgen als reactie op de antibiotica.
Kan je ook op een andere manier het beoogde resultaat bereiken?
Dit is inderdaad mogelijk, maar dan moeten er een paar dingen veranderen in het verloskundig denken van dit moment. De oplossingen zijn heel simpel en goedkoop, maar het is niet zo simpel om routines te veranderen in het systeem
- Goede informatie tijdens de zwangerschap over gezonde voeding en levenswijze om de weerstand en de vaginale flora gezond te houden of te maken.
- Geen routine vaginale onderzoeken tijdens zwangerschap en geboorte. De vagina heeft een precair evenwicht en elke onnodige interventie heeft zijn gevolgen
- Je kan verkeerde bacteriën binnenbrengen
- Je kan de vaginale flora zo veranderen dat de vrouw veel vatbaarder wordt voor infecties. De vagina heeft van nature uit een aantal verdedigingsmechanismen die ervoor zorgen dat de baby er veilig kan passeren en gezond gekoloniseerd wordt
- Het nut van routine vaginale onderzoeken is nooit aangetoond en kan ook weer als interventie besproken worden met de bovenstaande vragen.
- Geen kunstmatig breken van vliezen. De vruchtzak heeft op elk moment van de arbeid tot hij spontaan breekt verschillende functies, waaronder bescherming van het kind tegen binnendringende bacteriën.
- Vermijden van inductie en ‘optimaliseren’ van de arbeid, wat de stress bij moeder en kind sterk doet toenemen en ook weer de glijbaan naar een arbeid vol interventies openzet. Dus m.a.w., vrouwen laten bevallen op eigen kracht en dit proces ruimte geven.
- De navelstreng niet afklemmen: op het moment van de geboorte verandert er nog veel in het lichaam van moeder en kind en via de navelstreng krijgt het kind nog die stoffen mee die hem gaan helpen om zich aan te passen aan de buitenwereld. Er is geen enkel nadeel voor moeder en kind aan het intact laten van de navelstreng gedurende lange tijd na de geboorte.
- Wanneer de vrouw op eigen kracht bevalt is er geen reden waarom iemand anders het kind moet aanraken bij de geboorte. De moeder neemt het kind bij zich en het kan zich koloniseren met haar gezonde huidflora.
- Vanuit dit huidcontact zal het kind na een fysiologische geboorte spontaan een goed borstvoeding starten, waardoor de cirkel niet doorbroken wordt van wat een moeder aan haar kind geeft om het zich te helpen aanpassen in zijn nieuwe leven
- Na de geboorte een verder continuïteit in begeleiding met goed bereikbare vertrouwde mensen.
Een aantal van deze dingen zijn gemakkelijk door te voeren, een aantal vragen een verandering van denken over de begeleiding van het geboorteproces. Een vrouw heeft het meeste kans om op eigen kracht te bevallen en interventies te vermijden als ze kan kiezen voor een continu begeleiding van een vertrouwde vroedvrouw die ervaren is in het begeleiden van een fysiologische zwangerschap, geboorte en postpartum.
Informed consent betekent dat al deze punten aan de vrouw uitgelegd worden zodat zij kan beslissen voor welke zorgvorm ze kan kiezen. Je gaat dan als vroedvrouw met haar in dialoog en de verantwoordelijkheid ligt daar waar ze moet zijn: als vroedvrouw moet je de kans geven op goede informatie, als vrouw neem je de beslissingen die bij je passen.
http://www.cochrane.org/CD007467/PREG_intrapartum-antibiotics-for-known-maternal-group-b-streptococcal-colonization
https://www.bmj.com/content/364/bmj.l463